Πετρέλαιο: Πολύ… πολύτιμο για να πεθάνει -Η Νορβηγία, η Σαουδική Αραβία, η «στροφή» και τα συμφέροντα

Της Νατάσας Στασινού
nstas@naftemporiki.gr

Πριν από τρία χρόνια, τον Μάρτιο του 2016,  η Σαουδική Αραβία ανακοίνωνε ότι ετοιμάζεται για έναν κόσμο… χωρίς πετρέλαιο. Και πριν από λίγες ημέρες μία άλλη μεγάλη πετρελαιοπαραγωγός δύναμη, η Νορβηγία, δήλωνε ότι το κρατικό επενδυτικό ταμείο, που δημιουργήθηκε χάρη στα πλούσια έσοδα από τον μαύρο χρυσό, ετοιμάζεται να απαλλαγεί από τις πετρελαϊκές μετοχές. Ο συμβολισμός αδιαμφισβήτητος. Αλλά στην πράξη καμία από τις δύο χώρες και σίγουρα όχι συνολικά η παγκόσμια οικονομία δεν είναι έτοιμη ή πρόθυμη να πράξει αυτό που θα ήλπιζαν όσοι ζητούν να επιταχυνθεί η προσπάθεια για απεξάρτηση του από τα ορυκτά καύσιμα.

Η στροφή σε πιο καθαρές μορφές ενέργειας έχει αρχίσει, καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται πιο έντονες από ποτέ. Ωστόσο το πετρέλαιο παραμένει πολύτιμη πηγή εσόδων για ορισμένες από τις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη, μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ, αναγκαίο (κακό) για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών ανεπτυγμένων και αναδυόμενων οικονομιών και πανίσχυρο όπλο στο γεωπολιτικό παιχνίδι.

Και αυτό εξηγεί γιατί η αποεπένδυση του νορβηγικού ταμείου, που με ενεργητικό 1 τρισ. δολ. είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο, εξελίχθηκε σε… «φάρσα», όπως καυστικά σχολίασε το Bloomberg. Tην περασμένη Παρσκευή έγινε ότι το υπουργείο Οικονομικών της Νορβηγίας έκανε δεκτή την εισήγηση της κεντρικής τράπεζας, σύμφωνα με την οποία το κρατικό επενδυτικό ταμείο θα πρέπει να απαλλαγεί από τις πετρελαϊκές μετοχές. Όλοι έκαναν λόγο για μία απόφαση- σταθμό και οι πετρελαϊκές μετοχές δέχθηκαν σφυροκόπημα. 

Τελικά το ταμείο θα διατηρήσει τις επενδύσεις του σε κολοσσούς, όπως η BP και η Shell, που επενδύουν και σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.  Η απόφαση δεν αφορά το σύνολο των τοποθετήσεών του σε 341 πετρελαϊκές μετοχές αξίας 37 δισ. δολαρίων, αλλά μόνο σε 134 μετοχές αξίας περίπου 8 δισ. δολαρίων. Να σημειωθεί δε ότι η αξία των μεριδίων του νορβηγικού ταμείου στις Shell και BP υπερβαίνει την συνολική αξία των 134 μετοχών, που θα πωληθούν.

Ακόμη και έτσι η απόφαση της Νορβηγίας δεν είναι άνευ σημασίας. Στέλνει ένα μήνυμα στους επενδυτές για σταδιακή απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα, την ώρα που ακόμη και οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες αντιλαμβάνονται πως πρέπει να προσαρμοστούν σε έναν κόσμο, που αναζητεί πιο καθαρές πηγές ενέργειας. Ταυτόχρονα όμως διαβεβαιώνει πως αυτή η απομάκρυνση θα είναι εξαιρετικά αργή και με μικρά, προσεχτικά βήματα.

Δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, αφού το πετρέλαιο και φυσικό αέριο καλύπτουν το 50% των εξαγωγών της Νορβηγίας και το 20% των δημοσίων εσόδων της. Η χώρα δεν πρόκειται να εγκαταλείψει- τουλάχιστον όχι σύντομα- τα ορυκτά καύσιμα.

Η στάση της Νορβηγίας θυμίζει σε μεγάλο βαθμό εκείνη της Σαουδικής Αραβίας, που πραγματοποιεί τεράστιες επενδύσεις από τη μία για να αλλάξει το αναπτυξιακό μοντέλο της και να περιορίσει την εξάρτησή της από το μαύρο χρυσό (που σήμερα είναι απόλυτη), αλλά την ίδια ώρα διαμηνύει πως ο κόσμος θα γίνει η «παιδική χαρά» για τον πετρελαϊκό κολοσσό της, την Aramco.

Το Ριάντ φαίνεται να εξετάζεται διάφορα σχέδια και για τον ΟΠΕΚ, το καρτέλ, που κυριαρχούσε στην αγορά πετρελαίου για σχεδόν 60 χρόνια. Η ισχύς του ΟΠΕΚ, που κάποτε κάλυπτε το 50% της παγκόσμιας κατανάλωσης, αλλά σήμερα το μερίδιό του έχει περιοριστεί στο 30%, έχει σίγουρα περιοριστεί. Εξακολουθεί να είναι όμως ο οργανισμός στον οποίο στηρίζονται οι πάντες- συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ- για να διατηρηθούν οι τιμές σε λογικά επίπεδα.

Το Ριάντ φέρεται να επιδιώκει την επισημοποίηση της συμμαχίας του ΟΠΕΚ με τη Ρωσία. Την ίδια ώρα όμως έχει αναθέσει στο κορυφαιό κρατικά ελεγχόμενο think tank της χώρας έχει κληθεί να μελετήσει τις επιπτώσεις στην αγορά πετρελαίου και την οικονομία από πιθανή διάλυση του καρτέλ. Αυτό σημαίνει ότι το βασίλειο των Σαούντ θέλει να είναι προετοιμασμένο για όλα τα ενδεχόμενα.

Γεωπολιτικά συμφέροντα, συγκρούσεις, ψυχροπολεμικές τακτικές, όλα πέφτουν μέσα στο πετρελαϊκό βαρέλι και θα επηρεάσουν τις τελικές αποφάσεις. Από τη σύστασή τους πριν από 58 χρόνια, ο ΟΠΕΚ έχει περάσει πολυάριθμες υπαρξιακές κρίσεις. Η Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράν, ο πόλεμος στο Ιράκ, η Αραβική Άνοιξη που οδήγησε σε βουτιά της παραγωγής σε χώρες, όπως η Λιβύη, η κατάρρευση της παραγωγής της Βενεζουέλας είναι ορισμένες μόνο από τις προκλήσεις που έχει κληθεί να αντιμετωπίσει.

Ανεξάρτητα από το μέλλον του καρτέλ η Σαουδική Αραβία δεν θέλει να χάσει το ρόλο της στην αγορά. Θέλει αντιθέτως να αυξήσει τη διεθνή επιρροή της Aramco, που έως τώρα είχε περιοριστεί σε τοπικά project. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στους Financial Times ο Σαουδάραβας υπουργός Ενέργειας και πρόεδρος της κρατικά ελεγχόμενης πετρελαιοβιομηχανίας, Χαλίντ Αλ Φαλίχ, ερωτηθείς εάν η Σαουδική Αραβία θα επιδιώξει να αναδείξει την εταιρεία σε παγκόσμιο ενεργειακό παίχτη, όπως είναι η αγγλο-ολλανδική Royal Dutch Shell ή η Exxon Mobil, απάντησε: «Πολύ σωστά» και διεμήνυσε: «ο κόσμος θα γίνει η παιδκή χαρά της Aramco».

naftemporiki.gr